ไซยาไนด์ (Cyanide) เป็นสารเคมีที่มีความเป็นพิษสูง สารนี้อยู่ในหลายรูปแบบ ทั้งในรูปของแข็ง ของเหลว แก๊ส เช่น Hydrogen Cyanide, Potassium Cyanide, Sodium Cyanide โดยมีการนำไซยาไนด์มาใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ เช่น การสกัดแร่ ผลิตกระดาษ พลาสติก หนังเทียม นอกจากนี้ ไซยาไนด์ยังพบในพืชบางชนิด เช่น มันสำปะหลังดิบ หน่อไม้สด และถั่วบางชนิด สารนี้หากมีการปนเปื้อนเข้าสู่ร่างกาย จะเข้าไปยับยั้งการทำงานของเซลล์ และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

อาการของพิษจากไซยาไนด์เป็นอย่างไร ?

เมื่อไซยาไนด์เข้าสู่ร่างกาย จะไปยับยั้งการทำงานของเซลล์ ทำให้เซลล์เกิดภาวะขาดออกซิเจน ส่วนสำคัญคือเซลล์สมองจนไปถึงระบบหัวใจและหลอดเลือด อาการและความรุนแรงของพิษขึ้นอยู่กับชนิด ปริมาณ และระยะเวลาที่ได้รับสาร อาการที่พบได้มีดังนี้

• ระคายเคืองบริเวณที่สัมผัส
• เวียนศีรษะ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• หายใจลำบาก หายใจช้า
• อ่อนแรง
• หมดสติ ชัก
• ความดันโลหิตต่ำ
• หยุดหายใจ หัวใจหยุดเต้น 

พิษจากไซยาไนด์รักษาอย่างไร ?

• การรักษาประคับประคอง โดยการดูแลทางเดินหายใจ การให้ออกซิเจน การให้สารน้ำและยากระตุ้นความดัน เพื่อรักษาภาวะความดันโลหิตต่ำ การรักษาภาวะเลือดเป็นกรด การให้ยากันชัก
• การรักษาจำเพาะ โดยการให้ยาต้านพิษในกลุ่ม โซเดียมไนไตร์ท (Sodium Nitrite) และ โซเดียมไทโอซัลเฟต (Sodium Thiosulfate)

ควรทำอย่างไร...หากสัมผัสไซยาไนด์ ?

• หากสัมผัสไซยาไนด์ทางผิวหนัง ให้รีบถอดเสื้อผ้าที่เปื้อนสารออก แล้วล้างทำความสะอาดด้วยน้ำสบู่
• หากสัมผัสทางดวงตา ให้ใช้น้ำสะอาดล้างตาอย่างน้อย 10 นาที
• หากสูดดมอากาศที่มีไซยาไนด์ปนเปื้อน ควรออกจากพื้นที่บริเวณนั้นโดยเร็วที่สุด
• ในกรณีที่ผู้ป่วยหยุดหายใจหรือหัวใจหยุดเต้น ให้ทำ CPR แต่ห้ามใช้วิธีเป่าปากโดยเด็ดขาด เพื่อป้องกันผู้ช่วยเหลือได้รับพิษ

สิ่งสำคัญที่สุด เมื่อพบผู้ป่วยที่ได้รับพิษของไซยาไนด์ไม่ว่าจะทางใดก็ตาม ต้องรีบปฐมพยาบาลเบื้องต้นแล้วนำตัวส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว เพราะหากได้รับในปริมาณมากจะทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ในเวลาอันรวดเร็ว